این مقاله با هدف بررسی تاثیر سیاست یارانه ای دولت در تولید گندم آبی انجام پذیرفته است. بدین منظور با استفاده از روشهای اقتصادسنجی و با بهره گیری از اطلاعات سری زمانی سالهای 1363-85 نهاده های کود شیمیایی، بذر، سم، نیروی کار و آب، ابتدا تابع تولید گندم آبی با روش ARDL تخمین زده شد و پس از محاسبه کششهای تولیدی این نهاده ها، با تخمین همزمان توابع هزینه و تقاضای نهاده های تولیدی به روش ISUR، حساسیت کشاورزان نسبت به تغییرات قیمت این نهاده ها مشخص گردید.نتایج حاکی از کم کشش بودن تقاضای نهاده های کود، بذر و آب نسبت به تغییرات قیمت آنها و کشش پذیر بودن تقاضای نهاده های سم و نیروی کار نسبت به تغییرات قیمت آن است. نتایج حاصل از تحلیل سیاست یارانه ای دولت نیز نشان داد که اعطای یارانه به نهاده سم به دلیل کشش پذیر بودن تقاضای این نهاده نسبت به قیمت، باعث افزایش مصرف بی رویه این نهاده و در نهایت منجر به کاهش تولید گندم آبی به میزان 3.133% شده است. همچنین اعطای یارانه به نهاده های کود و بذر به دلیل بی کشش بودن تقاضای این نهاده ها، تاثیر ناچیزی در افزایش تولید گندم آبی داشته است، به طوری که میزان تولید گندم آبی بر اثر اعطای یارانه کود 0.306 درصد و یارانه بذر 0.2 درصد افزایش یافته است.

هدف اصلی در این مطالعه، تحلیل چگونگی تاثیر نهاده ها در تولید گندم و جو است. بدین منظور، نخست، ضمن اشاره به مزایای استفاده از تابع هزینه به جای تابع تولید در تجزیه و تحلیل فناوری تولید، معرفی انواع توابع هزینه چند محصولی انجام گرفت. سپس، تابع هزینه ترانسلوگ چند محصولی انتخاب شد و با استفاده از قضیه شفرد، توابع تقاضای شرطی نهاده های کود شیمیایی، بذر، نیروی کار و ماشین آلات در چارچوب معادلات سیستمی با بهره گیری از روش رگرسیونهای به ظاهر نامرتبط تکراری به صورت مقید برآورد شد. داده های به کار رفته در این مطالعه، مربوط به 100 بهره بردار گندم و جو در سطح استان فارس است که در سال زراعی 1377-78 از راه پرسشنامه های طرح هزینه تولید وزارت کشاورزی (پیشین) فراهم آمد. با استفاده از ضرایب به دست آمده در مراحل پیشگفته، وضعیت تابع هزینه، کششهای جزیی خودی و متقاطع جانشین آلن، کششهای قیمتی خودی و متقاطع تقاضای نهاده ها، چگونگی صرفه های برگرفته از مقیاس، چگونگی رابطه مکملی هزینه های دو محصول و نیز هزینه نهایی تولید آنها بررسی شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که مدل هزینه ترانسلوگ، برازش خوبی نسبت به داده های مورد تحقیق داشته است و کود شیمیایی مکمل بذر مصرفی به شمار می رود و نیروی کار، ماشین آلات و کود شیمیایی نیز روابط جانشینی دارند. همچنین همه کششهای قیمتی تقاضا برای نهاده های کمتر از یک است که این یافته، گویای بی کشش بودن تقاضا برای آن هاست. تولید دو محصول یاد شده نیز بازده نزولی نسبت به مقیاس دارد و یک درصد افزایش در تولید موجب 2.05 درصد افزایش در هزینه های متغیر می شود. در این پژوهش، فرضیه نبود رابطه مکملی هزینه دو محصول رشد شده است. این موضوع، تاثیر هزینه نهایی یک محصول را بر سطح تولید محصول دیگر نشان می دهد. همچنین فرضیه های هوموتتیک بودن، بازدهی ثابت نسبت به مقیاس و همگنی و کشش جانشین واحد نیز از راه آزمون نسبت حداکثر راستنمایی رد شده است.

سابقه و هدف: مدیریت پایدار منابع آبی جهت حفظ نیازهای زیست محیطی نیازمند رویکرد اقتصادی در بخش کشاورزی می باشد. امنیت و مدیریت آب در بخش کشاورزی مهمترین راهبرد توسعه پایدار کشور است و با توجه به فرآیند توسعه کشور و دگرگونی اقتصاد ملی، بخش کشاورزی به تکیه گاه مهم امنیت و حیات اقتصادی کشور تبدیل شده است. تقاضای روبه رشد جمعیت و ضرورت تأمین غذا و افزایش تولید، توجه به بخش کشاورزی را بعنوان یکی از مهمترین فعالیت های اقتصادی کشور که نقش زیادی در مدیریت این بخش و تأمین مایحتاج کشور دارد، ضروری می سازد. از آنجا که سهم بالای مصرف آب در بخش کشاورزی، کشور را با بحران کم آبی مواجه کرده در حال حاضر پتانسیل آبی کشور دیگر پاسخگوی نیازهای روبه رشد تقاضای آب در این بخش نیست لذا مدیریت منابع و بهینه سازی مصرف آب در بخش کشاورزی تنها راهکار مقابله با بحران کم آبی است. این پژوهش با هدف تعیین تابع تولید و هزینه تقاضای آب محصول چغندرقند به عنوان یکی از محصولات اساسی زراعی در منطقه خراسان رضوی (شهرستان های قوچان، چناران و نیشابور) در سال 96-1395 انجام شده است. مواد و روش ها: در تحقیق حاضر از روش رگرسیون های به ظاهر نامرتبط (SURE ) جهت تعیین تابع تقاضای آب استفاده گردیده است. در این راستا، پارامترهای کشش های جانشینی خودی و متقاطع آلن، کشش های قیمتی خودی و متقاطع در برآورد تابع تولید و هزینه ترانسلوگ آب با روش رگرسیون به ظاهر نامرتبط (SURE) ارزیابی شده اند. همچنین شاخص های و تعدیل شده به منظور بررسی برازش مدل و شاخص t برای معنی داری ضرایب متغیر ها مورد تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها: نتایج بدست آمده مؤید برازش مناسب مدل استفاده شده برای توابع تولید و هزینه چغندرقند در سه منطقه مورد مطالعه می باشد. بررسی نتایج ضرایب مربوط به شهرستان های قوچان، چناران و نیشابور نشان می دهد که هزینه آب با قیمت نیروی کار رابطه مثبت و با قیمت کود حیوانی، سم، بذر و مقدار تولید رابطه منفی دارد. نتیجه گیری: براساس نتایج بدست آمده از برآورد تابع تقاضای آب، نهاده آب جانشینی برای کود حیوانی و سم با کشش های جزیی بیشتر از یک می باشد و این نکته مبین تأثیر مدیریت مصرف و ارزش گذاری اقتصادی آب در بهبود مصرف سایر نهاده های کود حیوانی و سم و همچنین خود آب در تولید محصول چغندرقند در این منطقه می باشد. بر اساس نتایج بدست آمده، پیشنهاد می شود که سیاست هایی همچون قیمت بهینه برای نهاده هایی چون سم و کود حیوانی اتخاذ گردد، تا بتوان از آلودگی های محیط زیست جلوگیری شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

هدف اصلی این مطالعه بررسی ارتباط متقابل بین متغیرهای ساختار، رفتار و عملکرد بازار یا الگوی SCP در 141 کد چهار رقمی بخش صنعت ایران طی سالهای 1379- 1386 می باشد. برای این منظور متغیرهای شدت تبلیغات، نسبت سود به فروش و نسبت معکوس تعداد بنگاههای فعال در صنعت به عنوان متغیرهای جایگزین برای رفتار، عملکرد و ساختار بازار استفاده شده و سیستم معادلات الگو با استفاده از روش تخمین معادلات رگرسیون به ظاهر نامرتبط در داده های تابلویی تخمین زده شده است. نتایج حاصل از تخمین مدل دلالت بر این دارد که متغیر شدت تبلیغات تاثیر مثبت و معنی دار بر تمرکز صنایع داشته و سودآوری صنایع نیز تاثیر مثبت و معنی دار بر شدت تبلیغات دارد. علاوه بر این یافته های این مطالعه نشان می دهد که بین متغیرهای شدت تبلیغات، هزینه های تحقیق و توسعه، درجه تمرکز بازار، نرخ رشد فروش صنایع، نسبت سرمایه گذاری به فروش و سودآوری صنایع رابطه مستقیم برقرار است.

توسعه پایدار کشاورزی، مفهوم چندبعدی است که در طول زمان اهمیت بسیار پیدا کرده است. از این­رو، شناسایی عوامل تأثیرگذار بر هر یک از ابعاد کشاورزی پایدار برای برنامه ریزی مناسب، لازم و ضروری است. در این مقاله، تلاش شده است تا عوامل مؤثر بر ابعاد چهارگانه توسعه پایدار کشاورزی در استان خراسان رضوی با استفاده از معادلات رگرسیون به ظاهر نامرتبط (SURE)و بهره‎گیری از یک نمونه 398 نفری از کشاورزان، که به روش خوشه ای دومرحله ای تصادفی انتخاب شده است؛ با استفاده از اطلاعات حاصل از تکمیل پرسشنامه در سال 1398، موردبررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد میانگین شاخص های پایداری اجتماعی 55/0، پایداری زیست محیطی 47/0، پایداری اقتصادی 41/0، و پایداری سیاسی 32/0 است. همچنین، متغیرهای شرکت در کلاس های آموزشی، علاقه‎مندی به کار کشاورزی و رضایت شغلی رابطه معناداری با مؤلفه های پایداری کشاورزی دارد. متغیر عضویت در تعاونی با مؤلفه پایداری سیاسی، مالکیت اراضی با مؤلفه اجتماعی و سیاسی و یکپارچگی اراضی نیز با مؤلفه اقتصادی پایداری رابطه آماری معنادار دارند. بر این اساس، پیشنهاد می شود آموزش‎های ترویجی در حوزه کشاورزی پایدار در قالب نهضت­گونه توسعه یابد و با توجه به اولویت پایداری مدیریتی، سرمایه گذاری در زیرساخت های کشاورزی، بهبود روش‎های تصمیم­سازی و تصمیم گیری، توسعه و تقویت تشکل های کشاورزی، تدوین قوانین حمایتی و توسعه اشتغال پایدار در دستور کار جدی متولیان امر قرار گیرد. علاوه بر آن، تدوین نظام مناسب بازاریابی و بازاررسانی با هدف جلوگیری از ضایعات و کاهش هزینه های تولید موجبات تضمین پایداری درآمد کشاورزان را فراهم می کند.

به دلیل اهمیت نهاده های شیمیایی در افزایش تولید محصولات کشاورزی (به ویژه محصول گوجه فرنگی) و لزوم استفاده بهینه از این نهاده ها در فرآیند تولید این محصول در راستای کاهش هزینه های تولید زارعین از یک طرف و کاهش صرفه جویی در یارانه های پرداختی به کود و سم از طرف دیگر این تحقیق به دنبال نحوه تخصیص بهینه نهاده های مذکور در فرآیند تولید محصول گوجه فرنگی در استان خراسان (به عنوان قطب اصلی تولید این محصول) اجرا شد. برای رسیدن به اهداف این تحقیق تابع تقاضای نهاده های کود و سم این محصول با استفاده از روش اقتصاد سنجی رگرسیون های به ظاهر نامرتبط تکراری و با استفاده از داده های سری زمانی 79-1368 هزینه تولید محصول گوجه فرنگی استان خراسان برآورد شده است. نتایج این تحقیق نشان دهنده پایین بودن کشش قیمتی نهاده های کود و سم می باشد، بدین معنی که سیاست های قیمتی راهکار کافی جهت بهینه نمودن میزان مصرف این نهاده ها نمی باشد و باید سیاست های مکمل و جبرانی به همراه سیاست های قیمتی نهاده های مذکور (یارانه نهاده ها) اعمال شود.

مقدمه: تغذیه و مصرف مواد غذایی در برنامهریزی بودجه خانوار اهمیت فراوانی دارد. تحلیل تخصیص درآمد خانوار به کالاها و خدمات، مورد توجه اقتصاددانان و سیاستمداران بوده و برآورد تقاضای کالاها و خدمات به منظور تشخیص ترجیحات و نیازهای آینده از اهمیت برخوردار است. شناخت اولویتهای مصرفی خانوار به برنامهریزی برای افزایش رفاه آنها کمک مؤثری خواهد کرد که بنا به این مهم، مقاله حاضر به بررسی سبد مصرفی مواد غذایی در مناطق شهری ایران میپردازد. روش: با استفاده از روش تخمین رگرسیون ظاهراً نامرتبط (SUR) و حداکثر درستنمایی (FILM) به برآورد سیستمهای تقاضای تقریباً آرمانی (AIDS) و مخارج خطی (LES) مواد غذایی خانوارهای شهری و همچنین آزمون فرضیههای تقارن و همگنی با استفاده از نرمافزار ایویوز (Eviews)، پرداخته شده است. در پایان کششهای خودقیمتی، متقاطع و درآمدی محاسبه شده است. یافتهها: در تابع تقاضای AIDS برای مواد غذایی، فرضیه همگنی برای هر سه گروه نان و غلات، پروتئین و میوه و سبزی پذیرفته میشود، اما در تابع تقاضای LES، فرضیه همگنی برای گروه میوه و سبزی رد میشود و در مصرف این گروه خانوارها دچار توهم پولی میباشند. با توجه به نتایج محاسبه کششها، در تابع تقاضای AIDS مواد غذایی، گروه نان و غلات کالای ضروری میباشد، پروتئین و میوه و سبزی و سایر گروهها لوکس میباشند و برای تابع تقاضای LES مواد غذایی، تمامی کالاها ضروری میباشند. بحث: با توجه به مقایسه نتایج دو مدل تقاضا، گروه نان و غلات در هر دو سیستم بهعنوان کالای ضروری شناخته شده است و در نتیجه تأثیرات بیشتری بر تغییرات رفاهی خانوارها دارد. همچنین خانوارها برای گروه نان و غلات دچار توهم پولی نیستند و نسبت به درآمد واقعی حساس میباشند. با توجه به این نتایج در هنگام سیاستگذاری باید توجه خاصی به گروه نان و غلات بهعنوان کالای ضروری خانوار داشته باشیم. گروه پروتیئن و سبزی برای خانوارها کالای لوکس محسوب میشود. با افزایش قیمت این گروهها تقاضای خانوارها برای این دو گروه کاهش مییابد. در صورت افزایش درآمد خانوارها اقدام به خرید این گروه کالاها مینمایند.

با وجود مباحث زیادی که علیه استفاده از ارزش گذاری مشروط در برآورد ارزش های غیر بازاری مطرح می شود، این روش بسیار استفاده شده است. از بین روش های مختلف استخراج در ارزش گذاری مشروط، به روش انتخاب دوتایی (DC) توجه ویژه ای شده است. دو نوع روش انتخاب دوتایی وجود دارد: انتخاب دوتایی یک بعدی (SBDC) و انتخاب دوتایی دوبعدی (DBDC). کارایی روش DBDC از روش SBDC بیشتر است. در بیشتر مطالعات ارزش گذاری مشروط در ایران، از روش DBDC استفاده شده و تحلیل آن ها با استفاده از الگوی لوجیت انجام گرفته است که کارایی روش DBDC را بالا نمی برد. هدف این مطالعه تحلیل داده های DBDC با استفاده از مدل پروبیت به ظاهر نامرتبط است. برای این منظور پرسشنامه ارزش گذاری مشروط DBDC برای برآورد تمایل به پرداخت افراد برای حفاظت از گل سوسن چلچراغ طراحی و از سوی 177 سرپرست خانوار در سال 1390 در مرکز استان گیلان تکمیل شد. تحلیل داده ها به دو صورت مدل های مقید و غیرمقید انجام شد که در مدل مقید محدودیت برابر بودن ضرایب متغیرها در دو مدل اعمال شد. نتایج نشان می دهد که در مدل مقید تعداد متغیرهای معنی دار بیشتر از مدل غیرمقید است، همچنین تمایل به پرداخت (WTP) با استفاده از مدل اول (مدلی که متغیر وابسته آن پاسخ به پیشنهاد اول است) و دوم (مدلی که متغیر وابسته آن پاسخ به پیشنهاد دوم است) در مدل غیرمقید به ترتیب 6650 ریال و 6963 ریال و با استفاده از مدل مقید 7225 ریال است. پیشنهاد می شود محققان ارزش گذاری مشروط در مطالعات خود برای تحلیل داده های DBDC به منظور دستیابی به برآوردهای کاراتر از مدل های پروبیت به ظاهر نامرتبط استفاده کنند.